संस्कृत पहेलियाँ (Sanskrit Riddles)

                                         संस्कृत प्रहेलिका-१  (Sanskrit puzzle-१ )

बताइये कौन ? 

                                        " न तस्यादिः न तस्यान्तः मध्ये यः तस्य तिष्ठति।
                                            तवाप्यस्ति ममाप्यस्ति यदि जानासि तद्वद।। "

         सरलार्थ:

जिसके प्रारंभ में भी नकार (न) है और अंत में भी नकार(न) है। बीच मे उसके यकार(य) वह तेरे पास भी है और मेरे पास भी, वह क्या ?

    Puzzle explanation: 

A word which has "nakaar "(na) in the beginning and also has " nakaar" (na) at the end. In the middle it has " "yakaar" ya . It is with you and with me, what is that ?
.
.
.
.
नयन / "Nayana" means eye                                          


                                                       संस्कृत प्रहेलिका-२  (Sanskrit puzzle-2 )        


                                            वृक्षाग्रवासी न च पक्षिराजः
                                             तृणं च शय्या न च राजयोगी|
                                             सुवर्णकायो न च हेमधातुः
                                             पुंसश्च नाम्ना न च राजपुत्रः||

यह ऐसा राजा है, जो झाड़ पर रहता है पर पक्षी (पक्षिराज) नहीं। तृण की शय्या है पर तपस्वी (योगिराज) नहीं। सुनहरा का शरीर है लेकिन स्वर्ण धातु नहीं। पुल्लिङ्ग है पर राजकुमार नहीं।

ऐसा कौन?
.
.
.
.
.
फलानां राजा = आम्रः!

                                         
  
                                        संस्कृत प्रहेलिका-३  (Sanskrit puzzle-3 )

बताइए कौन ?

                                             वृक्षाग्रवासी न च पक्षिराजः
                                             त्रिणेत्रधारी न च शूलपाणिः ।
                                             त्वग्वस्त्रधारी न च सिद्धयोगी
                                             जलं च बिभ्रत् न घटो न मेघः ॥

पहले बिना अर्थ देखे संस्कृत का भावार्थ समझने का प्रयास करें।

         सरलार्थ  :-

कौन है जो वृक्ष पर रहता है लेकिन पक्षीराज गरुड़ नही! कौन है जो तीन आँखों वाला है लेकिन शिव नहीं! कौन है जो वक्कल वस्त्र धारण किये हुए है लेकिन योगी नहीं! कौन है जो जल को अपने अंदर ग्रहण किये हुए है परंतु बादल या घड़ा नही है ?
.
.
.
.
नारियल

                                                   
                                         

                                                     संस्कृत प्रहेलिका-४   (Sanskrit puzzle-4  )


बताइये क्या ? 

                                                  "अस्ती कुक्षी शिरो नास्ती
                                                    बाहु रस्ती निरंगुली
                                                    अहतो नर भक्शीचा
                                                    यो जनाती स: पंडितः "

          सरलार्थ :-

वह क्या है जिसका पेट है किंतु सिर नही है, हाथ है किंतु उंगलियां नही है, और जो व्यक्ति के शरीर को समाए रखता है। जो मुझे खोजेगा वह ज्ञाता कहलाएगा।

                                           Puzzle Explanation 
The one who has stomach but no head,Has hands but no fingers And gulps human body Whoever finds me is a scholar.
.
.
.
युतकं/ कमीज/ shirt
                                                
                                                     संस्कृत प्रहेलिका-५ (Sanskrit Puzzle-5)                                                              
                                                             
बताइये क्या ? 

                                                          कृष्णमुखी न मार्जारी द्विजिह्वा न च सर्पिणी ।
                                                          पञ्चभर्ता न पाञ्चाली यो जानाति स पण्डितः ॥

            सरलार्थ :-
काले मुँह वाली किंतु वह बिल्ली नहीं, दो जीभ वाली किंतु सर्पिणी नहीं, जिसके पाँच रखवाले है किंतु वह द्रौपदी नहीं ! जो जानेगा पंडित कहलाएगा।

        Explanation 
Black-faced but not a cat, double-tongued but not a snake, Has 5 care-takers, not draupadi (Who had Five Husbands) 
.
.
.

कलम/लेखनी/fountain Pen
It has black face(Below the nib) and Two Tongues as well as it has five care-takers (five fingers) to hold.



टिप्पणियाँ

एक टिप्पणी भेजें

इस ब्लॉग से लोकप्रिय पोस्ट

संस्कृत भाषा में शुभकामनाएँ (Greetings in Sanskrit Language)

कारक प्रकरण (Karak Prakaran)